Pozbawienie wolności może nastąpić na skutek tzw. ujęcia obywatelskiego lub zatrzymania przez policję i inne uprawnione organy ścigania (CBA, ABW, ŻW i inne). Zatrzymanie stanowi środek przymusu stosowany w przypadku uzasadnionego przypuszczenia, że dana osoba popełniła przestępstwo i obawy przed ucieczką/ukryciem się tej osoby lub zatarcia przez nią śladów przestępstwa. Zatrzymanie może trwać nie dłużej niż 72h, a osobie zatrzymanej przysługuje prawo do kontaktu z adwokatem.
Jeśli prokurator wystąpi do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie osoby zatrzymanej, wówczas zatrzymany musi zostać doprowadzony przed sąd w ciągu 48h, a ten ma 24h na wydanie postanowienia. Tymczasowe aresztowanie może trwać do 3 miesięcy z opcją przedłużenia na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy.
Zarówno w przypadku zatrzymania, jak i aresztowania istnieje możliwość złożenia zażalenia przez osobę zatrzymaną/aresztowaną. Za niesłuszne zatrzymanie/areszt można ubiegać się o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie.